Verhalen op sociale media zijn vaak verkapte promopraatjes. Het Belgische marketingbedrijf Ampersand laat zien dat storytelling op sociale media anders kan. Meteen het begin van een nieuwe reeks over bedrijven, vzw’s en overheden die hun sociale media echt beter maken met hun verhalen.
Veel bedrijven, socialprofitorganisaties en overheden blijven op hun sociale media nog te vaak steken in pure promotie. Ze willen er vooral verkopen. Terwijl wie op Facebook, Instagram, LinkedIn, Twitter of TikTok zit, daar op de eerste plaats voor de verhalen en verhaaltjes komt. Je wil niet voortdurend het gevoel hebben dat je in een winkel rondloopt.
Hang de verkoper niet uit
Hang op sociale media dus de verkoper niet uit, ook niet in je storytelling. In de Verhalenmakers-opleidingen voor bedrijven en zelfstandigen en voor social profit en overheid toon ik tal van inspirerende voorbeelden van storytelling van organisaties die dat goed begrepen hebben (in Storytelling op sociale media gaat het zelfs uitsluitend over sociale media).
Een voorbeeld dat ik dan graag toon, is dat van Ampersand, het marketingbedrijf van Anouck Meier. Haar website staat vol verhalen (daar hebben we het een andere keer over, in onze reeks over inspirerende websites met storytelling, die we vorige maand begonnen zijn). Haar sociale media doen daar nog een schep bovenop.
Testimonials op Instagram Stories
Op Instagram Stories bijvoorbeeld publiceert Ampersand tal van testimonials, verhalen van tevreden klanten. Die zijn allemaal samengebracht in een Hoogtepunt (highlight) met als titel Testimonials.
Het is werkelijk een indrukwekkende stoet van ondernemers die met de hulp van Ampersand een flinke stap vooruit hebben gezet, een perfect voorbeeld van storytelling op sociale media.
Klantverhalen hebben de magische eigenschap dat ze toekomstige klanten die sterk overwegen iets bij jou te kopen maar nog wat twijfelen, definitief van die twijfel verlossen.
Zonder obstakel geen verhaal
Zoiets werkt alleen maar als je je klant een echt verhaal laat vertellen. Anders hang je weer de verkoper uit, maar dan met je klant als spreekbuis.
Oké, maar wat is dat dan, een echt verhaal? In ons storycanvas zie je dat obstakels een centrale plaats innemen in elk verhaal. Het obstakel is wat een verhaal onderscheidt van het promopraatje. De klant vertelt welk probleem hij eerst had. Dat probleem heeft hij dan opgelost – met jouw hulp.
Je verhalen op sociale media zijn meestal een pak korter dan die op je website. Vaak is het zelfs niet meer dan een quote, een paar zinnen die meteen een heel verhaal schetsen. Het is belangrijk dat je in die paar zinnen het obstakel vermeldt.
Lieselot vertelt bijvoorbeeld dat ze vroeger moeite had iets te verzinnen en haar Instagramberichten tussendoor schreef. Griet zegt in haar testimonial dat ze vroeger niet veel content maakte omdat ze haar eigen teksten niet goed vond. (Ook gemerkt dat veel obstakel-zinnen het woord “vroeger” bevatten?)
Veel toekomstige klanten van Ampersand zullen de obstakels van Lieselot en Griet meteen herkennen. En zodra die herkenning plaatsvindt, heb je de connectie gecreëerd die zo cruciaal is voor storytelling. Het is dankzij die connectie dat storytelling je eerder dan pure promotie een nieuwe klant oplevert.
Storytelling geeft je website een gezicht: Alles over kanker toont hoe het moet. In deze nieuwe reeks belichten we websites die veel plaats inruimen voor verhalen.
Ik benadruk telkens graag hoe de informatiewebsite van Kom op tegen kanker niet alleen heel wat medische informatie bevat, maar ook vol verhalen staat van mensen die op de een of andere manier met kanker te maken kregen. Storytelling geeft je website een gezicht, vertel ik dan. Een mooier voorbeeld Allesoverkanker.be valt moeilijk te vinden.
Allesoverkanker.be in het nieuw
Sinds december zit Allesoverkanker.be helemaal in het nieuw. De vele informatie is nu nog beter doorzoekbaar. Op de startpagina bijvoorbeeld trekt de zoekfunctie alle aandacht, met rechts ook nog eens een lijstje met de meest voorkomende kankers. Een tien voor usability.
Veel storytelling op Allesoverkanker.be
Nog enthousiaster werd ik toen ik zag hoe ook de nieuwe Allesoverkanker.be veel aandacht besteedt aan storytelling. En niet zomaar. Niet omdat iedereen tegenwoordig iets met storytelling wil doen. Neen, de verhalen zijn hier zeer functioneel. Ze maken de website gewoon nóg beter.
Zoek of klik je op de startpagina bijvoorbeeld op “prostaatkanker”, dan beland je op de pagina “Alles over prostaatkanker”.
Verhalen geven je website een gezicht
Meteen onder die informatie vind je een verhaal, een getuigenis van iemand met prostaatkanker te maken kreeg. Zo maak je de “droge” medische informatie over dit onderwerp ineens een pak concreter.
Opnieuw geeft storytelling deze website een gezicht: Alles over kanker heeft het niet alleen over kanker, maar ook over mensen met kanker. Zo creëer je een diepere connectie met je websitebezoeker. Meer nog, door die connectie blijft de informatie langer hangen bij je bezoeker.
Maak je verhalen doorzoekbaar
Nog mooier is dat de nieuwe Allesoverkanker.be de verhalen doorzoekbaar maakt. Zo staat bij de getuigenis over prostaatkanker een knop “Naar alle verhalen over prostaatkanker”.
Je komt dan inderdaad op een pagina waar je inderdaad nog meer over prostaatkanker vindt. Maar je kunt er ook zelf gaan filteren. Je kunt verhalen zoeken voor elk type kanker (of tumor). En daarnaast ook nog eens op thema, bijvoorbeeld “Emoties”, “Erfelijkheid”, of “Jong en kanker”.
De nieuwe Allesoverkanker.be toont dus perfect hoe je al de expertise die je via je website wil delen, nog leesbaarder maakt door er verhalen aan toe te voegen. Storytelling geeft aan al die abstracte feiten en cijfers een gezicht.
Ik heb de screenshots van de nieuwe Allesoverkanker.be ondertussen toegevoegd aan de presentatie van mijn opleiding. Ik kan niet wachten om mijn enthousiasme hierover te delen.
Opleiding storytelling voor social profit en overheid
Werk je voor socialprofitorganisatie of overheid? En wil je je communicatie nog sterker maken met verhalen?
Heel wat organisaties in Vlaanderen zijn al met podcast bezig. Welke podcasts kunnen andere organisaties inspireren? Podcast- en Verhalenmaker Sara Logghe geeft ons drie tips.
Podcastmaker Sara Logghe
Podcastmaker Sara Logghe host al sinds 2016, samen met Trees Accou, de aanstekelijke literaire podcast Bende van het Boek. Ze is ook gastprofessor aan het postgraduaat podcasting van de Arteveldehogeschool (Gent) en podcastproducer bij House of Media.
Daarnaast helpt ze met Alles Podcast individuen en organisaties hun eigen podcast te maken. Dat doet ze ook via Verhalenmakers, waar ze opleidingen geeft. Ze rondde net een vierdaagse opleiding af voor medewerkers van GO! onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap. In november geeft ze opnieuw de open opleiding Zelf een podcast maken bij Verhalenmakers.
Naar aanleiding van de Internationale Podcastdag (30 september) vroegen we haar naar drie podcasts die andere organisaties kunnen inspireren.
Tip 1 van Sara Logghe: Erfgoedmysteries
Waarover gaat deze podcast?
In Erfgoedmysteries, een podcast van Intercommunale Leiedal en Erfgoed Zuidwest, gaat schrijfster Marieke De Maré elke aflevering met een microfoon én een stuk taart naar een bijzondere plek in Zuid-West-Vlaanderen. Het levert telkens een mooi erfgoedverhaal op.
In de eerste aflevering – die draagt de intrigerende titel Hoe komt de 5-jarige Emma aan schoenmaat 168? – gaat ze bijvoorbeeld naar het Kortrijkse atelier Bolwerk. Daar ontmoet ze reus Emma, aanleiding om het over de reuzencultuur in Vlaanderen te hebben.
Wat kunnen organisaties van deze podcast leren?
“Op een ongelooflijk gezellige manier brengt ze een stukje erfgoed uit Zuid-West-Vlaanderen tot bij de luisteraar”, zegt Sara Logghe. “Technisch is het misschien niet helemaal oké, maar qua storytelling, gebruik van geluid en beschrijving van de scènes is het uitstekend gedaan.
“Erfgoedmysteries toont ook aan dat een studiopodcast niet het ideaal moet zijn, maar dat opnemen op locatie zeker een meerwaarde kan zijn.”
Tip 2 van Sara Logghe: Wat je nog niet wist over …
Waarover gaat deze podcast?
Wat je nog niet wist over … is een podcast van de Leef, het magazine van de mutualiteit CM, over onze gezondheid. Medewerkster Stefanie gaat er langs bij Bekende Vlamingen (onder meer Clara Cleymans, Lize Spit en Dominique Van Malder) om aan te tonen dat iedereen worstelt, valt en weer opstaat.
Wat kunnen organisaties van deze podcast leren?
“Wat je nog niet wist over … is vooral interessant omdat Stefanie echt een medewerker is van CM en dus niet het allermooist praat of intoneert. Ze is een echte persoon van vlees en bloed en stelt vragen die iedereen wil horen.
“De podcast heeft ook een goeie en heldere intro. En ook dit is qua storytelling een mooi voorbeeld voor andere organisaties.”
Tip 3 van Sara Logghe: Hypertensiepodcast
Waarover gaat deze podcast?
Sara Logghe maakt (met Alles Podcast) ook zelf podcasts in opdracht van organisaties. Hypertensiepodcast maakte ze in opdracht van Servier in samenwerking met de Belgische Hypertensie Vereniging. Het is de eerste aflevering van een nieuwe reeks over medische aandoeningen en hoe je die bespreekbaar kan maken.
Wat kunnen organisaties van deze podcast leren?
“Hypertensiepodcast is vooral interessant omdat het een relatief droge materie is die je op een leuke manier kan brengen”, zegt Sara Logghe. “De host gaat op consultatie en neemt je letterlijk mee in het UZ Gent. Ook interessant is hoe geluiden hier werden verwerkt, van de tram, de lift, de bloeddrukmeter …”
In Zelf een podcast maken van Verhalenmakers leert Sara Logghe in één dag hoe je zelf een podcast kunt voorbereiden, opnemen, monteren en publiceren. De volgende opleiding vindt plaats op 25 mei 2023 in Bedrijvencentrum De Punt in Gent.
Steeds meer bedrijven investeren flink in storytelling. Het Belgische bedrijf Codabox is een van hen. De storytelling van Codabox kan veel bedrijven inspireren.
Ik kende Codabox eerlijk gezegd enkel via onze boekhouder. Codabox zorgt er onder meer voor dat bankverrichtingen van bedrijven automatisch bij hun boekhouders terechtkomen.
Bij elke bankverrichting die we bij Verhalenmakers doen, komt er ook in onze mailbox meteen een melding van Codabox. Fijn vooral als het inkomende betaling is 😊.
Spannend dankzij storytelling
Het heen en weer sturen van betalingsinformatie is op het eerste gezicht geen opwindende materie. Maar op zijn website maakt Codabox er toch iets spannends van. Dankzij storytelling.
Ik noteerde de link van de website daarom meteen: hier zat een blogpost in, want de storytelling van Codabox kan veel bedrijven inspireren. Drie zaken vielen ons namelijk meteen op.
1. Codabox zet in op klantverhalen
Codabox zet op zijn website volop in op klantverhalen. Onder de rubriek Onze klanten vinden we niet alleen de obligate opsomming van de klanten van Codabox, met hun even obligate logo’s. Enkele belangrijke klanten vertellen er ook hun verhaal. (Die pagina heeft in zijn url trouwens “customer-stories” staan.)
De klant vertelt telkens hoe die met een van de Codabox-producten werkt. De klant wordt op die manier een ambassadeur voor zijn leverancier.
2. Medewerkers zijn de echte helden
Een klantverhaal bij Codabox klinkt niet als: “Bedrijf X gebruikt ons product.” met dan wat technische details over het product erbij (zoals je helaas zo vaak ziet).
De naam van een bedrijf is abstract, daar kan niemand zich meteen iets bij voorstellen. En storytelling draait op de eerste plaats om verbeelding (dat lees je ook onder tip 4 van 6 tips van deelnemers aan de opleiding storytelling).
Codabox noemt de medewerkers bij naam en laat hen ook aan het woord. Ook op de foto’s bij de verhalen krijgen ze een prominente plaats. Daardoor kijk je ineens achter de schermen van de klant. De klant komt tot leven. En daarmee ook je eigen website. Je verkoopt geen producten aan bedrijven, je verkoopt oplossingen aan mensen.
3. Focus op obstakels
De verhalen die de medewerkers van de klant vertellen, zijn geen hoera-verhalen. Ze komen niet op de eerste plaats zeggen hoe fantastisch Codabox wel is, want dan vertel je geen verhaal maar doe je een promopraatje.
Nee, de klanten vertellen hoe het er bij hen aan toe gaat, hoe ze werken, en vooral: op welke problemen ze botsen. En obstakels zijn cruciaal in storytelling; daarom hebben ze ook een centrale plaats in ons storycanvas.
In het verhaal van José Brosteaux bijvoorbeeld lezen we dat sommige klanten van zijn boekhoudkantoor hun coda-bestanden niet op tijd doorstuurden, waardoor kostbare tijd verloren ging. Zijn kantoor probeerde enkele digitale tools uit, “maar het ontbrak telkens weer aan constante kwaliteit en nauwkeurigheid. Daarom werkten we er niet graag mee.”
Voor al die obstakels (tijdverlies en gebrek aan precisie) bood Codabox een oplossing. Veel andere boekhoudkantoren zullen zich goed in José en diens obstakels herkennen. En daardoor zullen ze al sneller eens naar de oplossingen van Codabox gaan kijken.
In de opleiding Storytelling voor bedrijven en zelfstandigen zie je hoe andere bedrijven op een succesvolle manier storytelling inzetten. En je leert ook zelf goede verhalen te maken met het storycanvas van Verhalenmakers.
Iedereen met een smartphone kan vandaag video’s maken. Goede video’s maken, met goede storytelling, hoeft niet veel tijd te kosten. Vijf tips om snel tot video’s met een goed verhaal te komen.
Video’s met goede storytelling
Om te beginnen: als we het over goede video’s hebben, dan hebben we het over video’s met een goed verhaal. Storytelling dus. Dat zijn video’s met een spanningsboog, verhalen die je meteen bij het nekvel grijpen en je niet loslaten voor ze zijn afgelopen.
1. Doe een interview
Geen snellere manier om goede video’s te maken dan iemand interviewen met een smartphone. Neem plaats voor die persoon, zet je smartphone-camera op de video-stand, en filmen maar!
De hoofdpersoon (over het belang van de hoofdpersoon lees je meer in Duidelijke storytelling: 3 tips) wordt dan tegelijk de verteller. Als interviewer help je de verteller zijn verhaal te doen, door gerichte vragen te stellen (zie hiervoor ook tip 3). De vragen kun je er nadien uitknippen (zie tip 5).
2. Gebruik een statief
Als jij de video alleen maakt, dan is het handig om je smartphone op een statief te bevestigen. Dan ben je als interviewer niet voortdurend met je toestel bezig. En dan kan je ook naast je smartphone plaatsnemen. Zo hoeft de verteller niet naar de smartphone te kijken: dat ziet er net iets professioneler uit. (In deze verhalen merk je hoe ik zelf als interviewer telkens naast de camera zat.)
Welk statief? Wij zijn een grote fan van de Joby Gorillapod. Goedkoop, zeer flexibel (je kunt hem zelfs ergens aan vasthangen!), en ook handig om met je smartphone rond te lopen, voor de opnames van aanvullende beelden. Ik zet het statiefje altijd op de tafel tussen mezelf en de geïnterviewde.
3. Bereid je voor met het storycanvas
Een goede voorbereiding is het halve werk. Dat geldt zeker voor interviews. Je wil niet eerst een uur of langer interview zitten opnemen en dan nadien nog eens uren spenderen om de beste fragmenten te zoeken en knippen.
Om snel een goed verhaal op te zetten kun je het storycanvas van Verhalenmakers gebruiken. Doe voor het eigenlijke interview een voorbereidend gesprek. Schrijf daarbij zoveel mogelijk op. Distilleer nadien uit dat ruwe materiaal het verhaal, met behulp van het storycanvas. Zo heb je bij de start van het eigenlijke interview je verhaal al in je hoofd en kun je gericht vragen stellen.
4. Monteer meteen op je smartphone
Na je opname kun je alles meteen monteren op je smartphone. Dan verlies je geen tijd om alles naar eerst je laptop over te brengen. Bij korte video’s (van 1 tot 2 minuten lang), en na enige oefening, is het doenbaar om alles op het kleine smartphone-scherm te monteren. (Voor langere video’s is een desk- of laptopscherm comfortabeler.)
Voor iPhone-gebruikers is er het gratis iMovie. Op Android-toestellen werken we graag met Kinemaster. De gratis versie bevat al heel wat mogelijkheden, ten minste als je het niet erg vindt dat op je video het Kinemaster-logo te zien is. De betalende versie (zonder Kinemaster-logo) was tot nog goedkoop maar is ineens een pak duurder geworden (vanaf september 2022).
5. Verwijder slechte stukken (en eventueel vragen)
Bij de montage verwijder je uiteraard de slechte fragmenten. Zowel op iMovie als Kinemaster kun je makkelijk knippen in opnames, en slechte stukken weggooien (of stukken van plaats van veranderen). Het werkt heel intuïtief allemaal. In onze opleiding is iedereen er in minder dan een uur mee weg.
Je kunt bij de montage ook de vragen wegknippen. Dat gebeurt zeer dikwijls zelfs. Zo hoef je bij de opname geen rekening te houden met de geluidskwaliteit (en precieze formulering) van je vragen.
Wil je hiermee aan de slag onder begeleiding van een expert? De volgende opleiding Zelf video’s maken met een smartphone vindt plaats op 2 maart 2023 in Gent.
In het najaar van 2022 staan opnieuw zes opleidingen storytelling gepland. Er zijn zowel online als fysieke opleidingen. Er zijn opleidingen over storytelling, het storycanvas, sociale media, podcast en video. En er zijn opleidingen voor bedrijven, zelfstandigen, socialprofitorganisaties en overheden.
De vraag naar opleidingen storytelling blijft groot, ook bij Verhalenmakers. Daarom organiseren in het najaar van 2022 opnieuw minstens zes opleidingen storytelling:
Twee van de opleidingen storytelling dit najaar vinden online plaats, via Zoom. De andere opleidingen vinden plaats in Bedrijvencentrum De Punt in Gent. Dat is het hoofdkwartier van Verhalenmakers.
Er komen zeker nog opleidingen bij. Als je op de hoogte wil blijven, hou dan onze nieuwsbrief in de gaten.
Storycanvas is basis voor opleidingen
De basis van al onze opleidingen storytelling is het storycanvas van Verhalenmakers. Dat is een sjabloon waarmee je in minder dan een uur een goed verhaal opzet voor je organisatie.
Voor de ontwikkeling van dat storycanvas maakten we onder meer gebruik van de inzichten van Robert McKee. De Amerikaan is een van de belangrijkste experts op het vlak van storytelling.
Een goed verhaal maken hoeft niet lang te duren. Je moet alleen eerst een plan maken. En dat plan maak je in een-twee-drie. Storytelling in 3 stappen.
Om een goed verhaal te maken heb je natuurlijk meer dan 3 stappen nodig. Het storycanvas van Verhalenmakers telt zelfs 11 stappen. En je kunt er gerust nog wel enkele bedenken.
Maar de 3 belangrijkste stappen van storytelling zijn altijd dezelfde. Je moet eerst een doelgroep bepalen, dan een hoofdpersoon kiezen, en tot slot die hoofdpersoon aan het werk zetten.
Stap 1: Bepaal de doelgroep
De eerste stap om een goed verhaal te maken is niet met het verhaal zelf beginnen. Bepaal eerst je doelgroep. Aan wie wil je een verhaal vertellen? En wat wil je bereiken met je verhaal? Dat wil zeggen: welke actie moet je doelgroep ondernemen?
Deze video van De Kringwinkels richt zich bijvoorbeeld op sociaal geëngageerde Vlamingen met een hogere opleiding, een van de doelgroepen van de Kringwinkels. Met dit verhaal wil de organisatie hoger opgeleiden overtuigen om naar de (Dag van de) Kringwinkel te komen.
Stap 2: Kies een hoofdpersoon
De tweede stap naar goede storytelling is een hoofdpersoon kiezen. Kies iemand waar je doelgroep zich in herkent. Het makkelijkst is een held(in) uit de doelgroep zelf te kiezen. Komt die niet uit de doelgroep, kies dan iemand wiens profiel sterk overeenkomt met dat van de doelgroep. Dat kan iemand bijvoorbeeld van dezelfde leeftijd zijn, of iemand met dezelfde opleiding.
In de video van De Kringwinkels die we net zagen, is Hussein de held, een Syrische student die naar België is gevlucht en in een Kringwinkel aan de slag ging. Hij komt niet uit de doelgroep, maar leunt daar sterk bij aan: hij volgde in Syrië een hogere opleiding en wil die in België voortzetten.
Stap 3: Zet je hoofdpersoon aan het werk
De laatste van de 3 stappen om tot een goed verhaal te komen is leven in de brouwerij brengen. Je hoofdpersoon moet een of meerdere problemen (obstakels) tegenkomen en die proberen uit de weg te ruimen. Dat resulteert in meerdere acties.
In de video van De Kringwinkels komt Hussein twee grote obstakels tegen. Eerst is er de oorlog in zijn eigen land. Daarvoor gaat hij op de vlucht (actie 1). Vervolgens is zijn taal een probleem: hij spreekt geen Nederlands. Daarvoor gaat hij een opleiding volgen (actie 2). En vervolgens in een Kringwinkel werken (actie 3), om zijn Nederlands nog te verbeteren.
Storytelling in 3 stappen = storycanvas
Om stap voor stap een verhaal te bouwen heeft Verhalenmakers het storycanvas ontwikkeld. Daarmee kan iedereen zelf aan storytelling doen. In minder dan een uur heb je de basis voor een goed verhaal.
We gebruiken het storycanvas ook voortdurend zelf. We gebruikten het dus ook om het videoverhaal van Hussein te maken voor De Kringwinkels.
Storytelling op zich volstaat niet meer. Het moet duidelijke storytelling zijn. Anders haakt je publiek meteen af. Maar hoe maak je een duidelijk verhaal? We geven drie tips.
1. Duidelijke storytelling begint bij je hoofdpersoon
In een verhaal komen vaak meerdere personen voor. Richt je spot op één persoon: de hoofdpersoon. Geef die alle aandacht, van bij het begin. Duidelijke storytelling betekent dat je publiek meteen weet over wie het verhaal op de eerste plaats gaat.
Tip: geef je hoofdpersoon van bij de start een voornaam. (Of laat de naam zien als het een video- of fotoverhaal is.) Daardoor kan je publiek zich meteen identificeren met je held of heldin. Storytelling draait om empathie.
2. Beperk je tot één verhaal
In opleidingen krijg ik soms de vraag: kunnen we twee of drie of zelfs meer verhalen tegelijk vertellen? Kunnen we die verhalen niet door elkaar weven, zoals in een film of roman? Dat doen we beter niet.
Wij maken geen film of roman. Ons verhaal duurt meestal maar één tot twee minuten. Meerdere verhaallijnen door elkaar weven betekent dat je meerdere hoofdpersonen opvoert. Dat maakt het voor je publiek veel minder duidelijk. Verwarrend zelfs. Wie moet ik nu volgen? Bovendien komt geen enkele hoofdpersoon goed uit de verf.
Duidelijke storytelling betekent dus keuzes maken, zoals bij elke vorm van communicatie. Duidelijke storytelling betekent: één verhaal.
3. Storytelling gaat meteen op doel af
Waar gaat dit verhaal nu eigenlijk over? Die vraag rijst al snel bij het publiek als een verhaal niet duidelijk is. Je ziet wel wie de hoofdpersoon is. Maar waar gaat die precies naartoe? (Lees voort na de foto.)
Het is belangrijk dat het publiek van bij het begin weet wat het doel is van de hoofdpersoon. Wat wil die bereiken? Het doel is niets anders de omkering van het eerste obstakel, het probleem dat het verhaal in gang steekt. (In ons storycanvas vullen we daarom het doel meteen in zodra het eerste obstakel duidelijk is.)
Als je hoofdpersoon op een belangrijke afspraak in Brussel moet zijn, maar hij mist zijn trein (obstakel 1), dan weet je als lezer, kijker of luisteraar meteen wat het doel is: op tijd op zijn afspraak geraken. Het enige wat je dan wil weten van die hoofdpersoon is: wat hij doet om dat doel te bereiken? De volgende trein nemen? Naar huis hollen en in de auto springen? Een taxi?
In onze opleidingen leren de deelnemers duidelijke verhalen maken met behulp van het storycanvas.
Twee van de vijf opleidingen vinden online plaats, via Zoom.
De andere opleidingen vinden plaats in Bedrijvencentrum De Punt in Gent, het hoofdkwartier van Verhalenmakers.
Het gaat telkens om opleidingen van een volledige dag. De komende maanden kondigen we nog enkele opleidingen van een halve dag aan: storytelling voor sociale media, en storytelling met het storycanvas. De precieze datums maken via de nieuwsbrief bekend.
Robert McKee
De basis van al onze opleidingen storytelling voor social profit is het storycanvas van Verhalenmakers. Dat is een sjabloon waarmee je in minder dan een uur een goed verhaal opzet voor je organisatie.
Voor de ontwikkeling van dat storycanvas maakten we onder meer gebruik van de inzichten van de Amerikaan Robert McKee, een van de belangrijkste experts op het vlak van storytelling.
Is de Vlaamse zorgsector klaar voor de toekomst? De vraag leidde zorgstrateeg Tom Braes langs een bijzonder parcours. Het deed hem steeds meer beseffen hoe belangrijk beleving en een straf verhaal zijn.
In maart was hij net begonnen als projectmanager in een woonzorgcentrum. En toen ging het land op slot. “Ik heb de ganse episode van heel nabij kunnen meemaken”, vertelt Tom Braes (41) tijdens een Zoomgesprek.
“Het ging heel snel van projectmanagement naar crisismanagement, en dan weer terug naar projectmanagement. Enerzijds zag je organisaties die in onverdachte tijden al doorhadden dat ze het niet alleen konden en moesten samenwerken, die al proactief in partnerschappen met een ziekenhuis en andere actoren hadden geïnvesteerd. Daar waren bijvoorbeeld van meet af aan wekelijkse skypegesprekken met specialisten van het ziekenhuis.
“Anderzijds had je organisaties die dat niet hadden gedaan en in zichzelf gekeerd bleven. Die zagen plots dat ze in gesprek moesten gaan met ziekenhuizen – ze deden het omdat het moest, heel reactief, hals over kop. Hun samenwerking met ziekenhuizen bleek alleen maar een papieren samenwerking te zijn.”
Gedreven door nieuwsgierigheid
Zijn de ouderenzorg en hele de zorgsector in Vlaanderen klaar voor de toekomst? Het is een vraag die Tom Braes al zijn hele carrière bezighoudt en hem telkens naar nieuwe perspectieven doet zoeken.
“Ik word gedreven door nieuwsgierigheid”, zegt hij meermaals tijdens het gesprek en ook op zijn website zet hij het in de verf. En als je hem hoort praten en zijn cv overloopt, dan is dat het minste wat je kunt zeggen.
Hij studeerde af als geriatrisch verpleegkundige en ging aan de slag in het UZ Gasthuisberg, maar ging daar ook meteen wetenschappelijk onderzoek bij doen. Vervolgens hij ging, na een tussenstap bij een consultancykantoor, met beide voeten in de praktijk staan: hij werd directeur van een woonzorgcentrum.
Postgraduaat trendanalyse
Na zes jaar wilde hij ouderenzorg meer beleidsmatig benaderen en werd hij stafmedewerker bij koepelorganisatie Zorgnet-Icuro. Hij werkte toen vooral op samenwerking tussen organisaties en schreef daar een cahier over. “Ik ben daar nog altijd heel trots op. Dat ging over hoe elke organisatie zijn eigen wereldbeeld heeft, zijn eigen DNA, en je bij samenwerking niet tot eenheidsworst moet komen, of zelf alles moeten willen doen.”
Om nog beter in de toekomst te kunnen kijken ging hij twee jaar geleden ook trendanalyse en trendimplementatie studeren, een postgraduaat aan de Hogeschool Gent. “Ik ben altijd heel erg nieuwsgierig geweest naar hoe je inspiratie kunt putten uit totaal andere domeinen, en hoe je die dan kunt binnenbrengen in zorg en welzijn.”
Naar buiten kijken
“Ik ben dat postgraduaat vooral gaan volgen omdat ik begon vast te stellen dat in Vlaanderen veel organisaties niet de neiging hebben om naar buiten te kijken, om genoeg voeling te houden met wat er leeft. Er zijn nog heel veel blinde vlekken in de zorg. Het Het lijkt met momenten een heel conservatieve sector.
“Ze maken bijvoorbeeld onvoldoende gebruik van data. Ik had voor Zorgnet-Icuro een studiereis georganiseerd naar Nederland. Een van de organisaties die we zijn gaan bekijken was een stichting, een soort vzw, die zonder enige schroom heel sterk inzette op marktverkenning. Wie woont hier allemaal in de buurt? Wat zijn de noden van die mensen?
“Ze maakten daar cliëntprofielen van, en op basis van die data beslisten zij een zorgaanbod te maken dat matcht met wat de mensen de komende jaren verwachten. En ze toetsten dat aanbod ook af, ze gingen in dialoog met die mensen. Ik vond dat zeer knap.”
Uit het verdomhoekje
“Ik merkte toen dat we dat hier in Vlaanderen totaal niet gewoon zijn. Onze zorgorganisaties sturen niet op dat soort van data, ze hebben geen besef van wie in de buurt woont en wat hún noden en verwachtingen gaan zijn. We zeggen wel heel vaak: we werken vraaggestuurd, maar eigenlijk is het gecamoufleerd aanbodgestuurd. We denken dat we weten wat mensen nodig hebben, maar we vragen dat onvoldoende na.
“Als we als zorgorganisaties echt uit dat verdomhoekje willen geraken – het verdomhoekje waar we zeker nu weer in zitten – dan moeten we weten of wat we doen echt matcht met de noden die er zijn. Daarom ben ik dat postgraduaat gaan studeren.
“Een tweede reden was dat er een vak scenarioplanning in zat. Ik vond het geweldig om als organisatie zonder enig risico te gaan simuleren wat het zou betekenen als je in scenario A, B, C, D zou terechtkomen.”
“Ik ben gaan kijken naar welke maatschappelijke trends kunnen meespelen in de gezondheidszorg. Wat er verandert bij de mensen? En hoe vertalen die trends zich nu naar een organisatie? Ik begon te merken dat organisaties zich blindstaren op een aantal veranderingen en op al de rest geen zicht hebben. Met dat boek wilde ik de horizon verbreden.”
Het belang van beleving
Hij stopte bij Zorgnet-Icuro en werd consultant, vooral in de zorg, zorgstrateeg zoals hij het soms noemt. Hij wilde zorgorganisaties helpen naar buiten te kijken.
“Door dat eindwerk te schrijven ben ik heel erg gaan geloven – en het is misschien een cliché – in de beleving die de mensen willen ervaren. Wat willen de patiënten en bewoners nu precies beleven? Dat is wat voor hen de kwaliteit bepaalt en niet de ijkpunten die in de regelgeving zijn opgelijst.”
Ook de coronacrisis heeft dat kwaliteitsdenken serieus doen kantelen. “Er zijn al veel inspanningen gedaan op het vlak van kwaliteit, maar het was vooral kwaliteit vanuit een professioneel perspectief, het waren afvinklijstjes. Er werd wel gezegd dat we de bewoners kenden. Maar met de coronacrisis werd wel heel erg sterk duidelijk dat dit niet zo was. We hebben niet gecapteerd wat de mensen zelf vinden.”
Het straffe verhaal
Tom Braes pleit voor meer storytelling. “Het narratieve, het straffe verhaal van een organisatie is zeer belangrijk. Zeker in mijn consultancypraktijk heb ik daar heel fijne discussies over gehad. Aan raden van bestuur heb ik uitgelegd dat je als organisatie niet de hele tijd impulsief wilt reageren op de veranderingen die op je afkomen.
“Je moet een goed verhaal hebben. Het geeft je een houvast om goede keuzes te maken. Als zich iets aandient, dan moet je weten of dat in je narratief past. Als het er in past, dan ga je erin mee, als het er niet in past, dan laat je het passeren.”
Zo’n strategisch narratief is niet alleen cruciaal voor een raad van bestuur . “Het is minstens even belangrijk om aan patiënten en cliënten uitgelegd te krijgen wat jou als organisatie onderscheidt, wat ze kunnen verwachten. Als je dat kunt scherpstellen, dan vermijd al veel conflicten en misverstanden.”
Mensen motiveren met een verhaal
En ook medewerkers hebben nood aan een straf verhaal. “Als ik ergens zou gaan solliciteren, dan wil ik me kunnen scharen achter een een straf verhaal. Werkgevers onderschatten nog vaak hoe je met een goed verhaal mensen kunt enthousiasmeren, motiveren, dat heeft ongelooflijk veel impact.”
“Ook medewerkers zijn steeds meer op zoek naar een werkgever bij ze kunnen ervaren wat zij belangrijk vinden. Wat vind ik als verpleegkundige belangrijk bijvoorbeeld? Welke waarden streef ik na? En krijg ik dat gevoel van mijn toekomstige werkgever?
“We hebben heel lang alles ingezet op de kwaliteit voor bewoners en de kwaliteit voor patiënten, en we zijn te veel uit het oog verloren dat we de mensen die die kwaliteit moeten waarmaken evengoed nood hebben aan een fijne beleving en een straf verhaal waar ze zich kunnen achter zetten.”
Directeur patiëntenzorg
Zijn eigen verhaal en traject maakten zoveel indruk in de Hogeschool Gent dat hij daar ondertussen ook gastdocent is in het postgraduaat trendanalyse en implementatie.
En vanaf oktober gaat hij de zorgsector door weer een andere bril bekijken. Hij wordt dan directeur patiëntenzorg in een revalidatieziekenhuis. “Het was an offer you can’t refuse, zoals men dat noemt.”
Het voelt als een logische volgende stap, zegt hij. “Ik heb al een fijne carrière gehad, het gaat altijd maar in crescendo. Ik heb altijd graag gestudeerd, ik ben heel nieuwsgierig. Ik ben nu op het punt gekomen dat ik door alle dingen die ik heb gedaan, heel vlot kan schakelen tussen perspectieven. Dat zorgt voor een goed ontwikkeld empathisch vermogen: je snapt hoe mensen kijken naar een probleem of verandering.
“Iedereen kijkt op zijn eigen manier naar een situatie. Het is belangrijk om moeite te doen om de wereldbeelden van anderen te leren kennen. Om heel scherp te krijgen van wat de ander nu belangrijk vindt in de relatie die je met hem hebt. ”
