Podcasts veroveren hun plaats bij bedrijven en organisaties. Daarom voegen we een opleiding toe aan ons aanbod: Storytelling: zelf een podcast maken.
Podcasts zitten duidelijk in de lift. We zien ze in de communicatie van steeds meer bedrijven en organisaties opduiken. Het wordt een van de storytelling-trends van 2020.
En dat is geen toeval, want met het gesproken verhaal keren we terug naar de basis van storytelling. Niets creëert zo'n sterke band met je publiek als een podcast.
Zelf podcasts opnemen en monteren
Daarom organiseren we met Verhalenmakers in de eerste helft van volgend jaar een opleiding Storytelling: zelf een podcast maken. Je leert er in één dag zelf een podcast opnemen (met je smarthpone) en monteren (met je laptop).
Je leert er ook welk materiaal je nodig hebt voor goede podcasts, of een extra microfoon een meerwaarde is, hoe het met auteursrechten zit voor muziek of geluiden die je wil gebruiken, en hoe je de podcast integreert in je communicatie.
Podcastmaker Sara Logghe
Trainer is podcast-experte Sara Logghe. Ze is podcasthost bij de Bende van het Boek, producer bij Urgent.fm en podcastcoach bij House of Media.
Zoals steeds besteden we veel aandacht aan de nazorg. Alle deelnemers krijgen tot 1 uur online coaching in de weken na de training.
6 opleidingen storytelling
Met Storytelling: zelf een podcast maken zitten we al aan zes opleidingen in de eerste vijf maanden van 2020. In de andere opleidingen leer je onder meer zelf video's te maken met je smartphone en goede verhalen op te bouwen met behulp van het storycanvas.
Er zijn opleidingen voor zowel bedrijven en zelfstandigen als organisaties uit social profit en overheid.
De eerste opleiding vindt plaats op 12 mei 2020 in Gent. Het aantal plaatsen voor deze opleiding is beperkt. Inschrijven duurt maar 2 minuten. Het kan via deze website.
Storytelling heeft zijn plaats veroverd in de communicatie van organisaties, bedrijven en merken. Welke verhalen gaan het vooral goed doen in 2020? We zien vijf trends.
1. Impact-storytelling
Storytelling die de impact van je organisatie, bedrijf of merk toont: in tijden van groeiende ongelijkheid en klimaatverandering wordt dat een van de belangrijkste trends. Het zal in 2020 om verhalen draaien die laten zien dat jouw organisatie volop bezig is met haar invloed op mens en milieu en niet alleen met haar eigen doelstellingen.
Van wie mooie winstcijfers voorlegt of overheidssubsidies krijgt, wordt steeds meer verwacht dat de samenleving er echt beter van wordt (of op zijn minst niet slechter): verhalen kunnen dat als geen ander tonen.
Wie zijn negatieve impact negeert of verdoezelt, loopt het risico te figureren in verhalen van andere organisaties, van drukkingsgroepen bijvoorbeeld, en dan niet als de held maar als de schurk.
2. Verhalen van leiders
Velen ervaren de wereld als een chaos. Het internet kiepert dagelijks tonnen informatie en beelden over ons uit. De grote verhalen zijn opgeborgen. De mensen zijn het noorden kwijt. Politici voeden de angst met rampscenario’s.
Verhalen van leiders die de weg wijzen, zullen het daarom steeds beter doen. Storytelling inspireert net omdat het telkens opnieuw mensen laat zien die ondanks obstakels hun doel bereiken. Ja, het gaat niet altijd makkelijk, soms moeten we door een diep dal, maar uiteindelijk komen we er wel, daar boven op de top van de berg, vertellen ze.
De tijd dat bedrijven en organisaties alleen maar iets te verkopen hebben is voorbij. Mensen verwachten ook een visie van hen, een visie over de samenleving waarin ze actief zijn – de tweede van onze vijf trends voor 2020.
3. Verhalen over zorgzaamheid
Ambassadeurs zijn altijd al belangrijk geweest in de communicatie van organisaties, bedrijven en merken. Maar niet elk ambassadeursverhaal is even overtuigend. Niet elke tevreden klant lokt een nieuwe klant.
Het zullen vooral verhalen over de zorgzaamheid van jouw organisatie zijn die het verschil maken.
Mensen verwachten van jouw organisatie steeds meer dat ze zorg draagt voor hen, dat ze een partner is, dat ze hen helpt, dat ze niet alleen aan hen wil verdienen. Verhalen kunnen details in de verf zetten, die tonen hoever je wil gaan in dat partnerschap. Ze kunnen vertellen over onverwachte cadeaus, kleine attenties die voor een onvergetelijke klanten- of gebruikerservaring zorgen.
4. Transparante verhalen
In tijden van fake news en privacyproblemen heerst het wantrouwen. Organisaties, bedrijven en merken moeten veel meer inspanningen leveren om het vertrouwen te winnen van hun burgers, klanten, leden, gebruikers, bezoekers … zeker als ze een partner willen zijn in het leven van al die mensen.
Bedrijven en organisaties weten veel, heel veel over ons, en dat maakt het allemaal nog moeilijker. Transparantie is daarom meer dan ooit aangewezen.
Geen betere manier om een inkijk te bieden in je organisatie dan storytelling. In verhalen kun je laten zien hoe je te werk gaat. Met verhalen kun je mensen overtuigen dat hun persoonlijke gegeven bij jou in goede handen zijn.
5. Live-verhalen en podcasts
De laatste van onze vijf trends voor volgend jaar draait rond de oervorm van storytelling: het pure vertellen, zonder franjes. Je ziet het ook op andere domeinen: nu digitale toestellen ons hele leven hebben gekoloniseerd, wordt het analoge, het tastbare weer aantrekkelijk. Vinyl zit in de lift.
Je ziet vandaag veel mooie digital storytelling, sterke verhalen met mooie beelden, knap gemonteerde video’s, overdonderende graphics. Maar evengoed zie je het live-verhaal in belang toenemen. Een verteller, een verhaal, en een publiek (zelfs al bestaat dat publiek maar uit één persoon): meer heb je niet nodig. Zelfs een PowerPoint hoeft niet. Als het verhaal goed is opgebouwd, bezorg je het publiek een unieke ervaring.
Het verklaart de opmars van podcast, de digitale vorm die het dichtst in de buurt komt van de intimiteit van dat pure vertellen. 2020 wordt volgens ons het jaar waarin podcast definitief zijn plaats verovert in de communicatie van organisaties, bedrijven en merken.
Partnerschap, rode draad tussen de trends
Nu ik ze hier alle vijf op een rij zie, valt het mij op dat er een rode draad loopt tussen de trends.
Ze hebben alle vijf te maken met dat partnerschap, met de nieuwe rol die organisaties, bedrijven en merken krijgen in het leven van mensen. Klanten, burgers, gebruikers, bezoekers, leden verwachten steeds meer dat organisaties betrouwbare, zorgzame, aanspreekbare partners worden, partners die hen de weg wijzen.
Wil je zelf aan de slag gaan met storytelling? Verhalenmakers maakt niet alleen verhalen, we helpen je ook verhalen maken, onder meer viaopleidingen storytelling.
De eerste maanden van 2020 zitten er al zeker zes opleidingen storytelling aan te komen. De eerste is al bijna volzet.
Verhalenmakers breidt zijn aanbod van opleidingen storytelling stelselmatig uit. Tot mei staan nu al zeker zes opleidingen op het programma. Er komen er zeker nog paar bij.
Bij de opleidingen die we binnenkort aankondigen, zit ook een opleiding storytelling met podcast.
Storycanvas en coaching
In elke opleiding speelt het storycanvas van Verhalenmakers een centrale rol. Dat is een handig instrument waarmee je snel een goed verhaal kunt opzetten.
In een van de opleidingen, Van storycanvas tot video, zet je je eigen storycanvas meteen om in een video met behulp van je smartphone.
Bij elke opleiding krijgen alle deelnemers in de weken nadien ook persoonlijke online-coaching.
Bijna volzet
Om zoveel mogelijk interactie mogelijk te maken is het aantal plaatsen per opleiding beperkt.
De inschrijvingen zijn volop bezig. De eerste opleiding is al bijna volzet.
Wat een mooie campagne voor het Van Eyck-jaar! Gewone mensen die elkaar hun liefde betuigen en zo het Lam Gods tot leven brengen. Storytelling ten voeten uit.
Hoe breng je een bijna zes eeuwen oud schilderij met een uitgesproken christelijke boodschap heel dichtbij, zo dichtbij dat het intiem wordt?
Van Eyck-jaar
Door twee personages te vervangen door echte mensen, gewone mensen, mensen die elkaar hun liefde betuigen, op een zeer kwetsbare manier, wat ze op het eind nog eens onderstrepen door uit de kleren te gaan, net zoals de personages die ze vervangen: Adam en Eva.
Het filmpje maakt op een heel inventieve manier gebruik van storytelling-elementen. We zagen er minstens vijf.
1. Echte mensen brengen Van Eyck tot leven
Het filmpje vervangt de christelijke personages, Adam en Eva, door echte mensen, echte koppels, waar het publiek zich kan mee identificeren. Zij zijn de helden van al die korte verhalen.
De vervanging is extra geloofwaardig omdat de koppels over hun liefde voor elkaar vertellen (het enige verhaal dat er echt toe doet, zou Julian Barnes zeggen) en op het eind zelfs Adam en Eva vervangen in de zijpanelen van het Lam Gods.
Om de identificatie compleet te maken: op de website van de campagne kan iedereen een foto van zichzelf en een geliefde in twee Lam Gods-panelen laten monteren. Visueel iets minder geslaagd. Maar de boodschap blijft overeind: iedereen beroemd, iedereen Adam en Eva!
2. Onze blik is het eerste obstakel
Zonder obstakels geen verhaal. Moeten de koppels een obstakel overwinnen? Zeer zeker. Ze moeten elkaar hun liefde betuigen voor onze ogen, voor de ogen van de hele wereld zelfs. Ze moeten zich bloot geven, letterlijk en figuurlijk.
Dat die naaktheid niet evident is, wordt extra in de verf gezet wanneer de voice over de link legt met de geschiedenis van het Lam Gods. De naakte panelen werden indertijd gecensureerd: ze werden weggeborgen en vervangen door een geklede Adam en Eva.
3. Ook de samenleving vormt een obstakel
Toerisme Vlaanderen koos ook voor minder evidente koppels, koppels waar een deel van de samenleving niet zo makkelijk voor openstaat. Enkele holebikoppels bijvoorbeeld, en twee jonge mensen met een beperking.
Die censurerende blik van de samenleving vormt een bijkomend obstakel. Het maakt de inspanning van onze helden om zich bloot te geven nog meer bijzonder.
4. Spanningsboog
Op het einde gaan de koppels uit de kleren en dat wordt al in de eerste seconden gesuggereerd.
Op die manier wordt een spanningsboog gecreëerd. De kijker leeft toe naar de onthulling. Niet als een voyeur, maar meelevend met de hoofdpersonen.
5. Het Lam Gods is niet de held
Het draait hier allemaal om het Lam Gods natuurlijk, Toerisme Vlaanderen wil er per slot van rekening zoveel mogelijk mensen mee naar het Van Eyck-jaar in te krijgen.
Maar het filmpje trapt niet in een van de klassieke valkuilen van storytelling. Niet het Lam Gods daalt hier ineens uit de hemel neer als de held van het verhaal, nee, de koppels blijven de helden, tot de laatste second. Zij zijn het die de obstakels overwinnen, zij zijn het die zich uiteindelijk bloot geven. Het Lam Gods helpt hen daar alleen bij, dat onuitputtelijke, levenskrachtige werk dat, zoals de commentator zegt, “het vermogen heeft onze geest te openen”.
Wil je zelf aan de slag gaan met storytelling? Verhalenmakers maakt niet alleen verhalen, we helpen je ook verhalen maken, onder meer viaopleidingen storytelling.
Met een bril op je hoofd in een schilderij rondlopen: het kan tegenwoordig. Immersieve storytelling heet dat. De Vlaamse erfgoedorganisaties willen de lat nu een stuk hoger leggen, samen met Howest en Verhalenmakers.
Wat is immersieve storytelling?
Immersieve storytelling (immersive storytelling) staat voor allerlei digitale technologieën waarmee je iemand helemaal in een verhaal kunt onderdompelen. Met een VR-bril (virtual reality) op je hoofd bijvoorbeeld, waarmee je door het Mona Lisa-schilderij in het Louvre stapt. Of met het scherm van je smartphone, die een laag toevoegt aan het monument dat zich voor je bevindt (augmented reality).
Het is nog niet helemaal duidelijk hoe je met die technologie goede verhalen vertelt in de erfgoed- en toerismesector. Hoe verdiep je die beleving op een waardevolle manier? Howest gaat dat nu uitklaren via een tweejarig onderzoeksproject: Scan4Stories. Het kreeg daarvoor Europese steun.
Samen met Vlaamse erfgoedorganisaties als het In Flanders Fields-museum en Musea Brugge gaat de hogeschool een model ontwikkelen waarmee Vlaamse erfgoed- en toerismeorganisaties op een goede manier aan immersieve storytelling kunnen doen.
Daarbij gaat ze ook best en worst practices in kaart brengen.
Verhalenmakers als partner
Verhalenmakers is de storytelling-partner in dit verhaal. We investeren niet alleen mee in het onderzoek, we gaan het project ook mee begeleiden.
Binnen Howest nemen de opleidingen Toerisme en Recreatiemanagement en Digital Arts & Entertainment (DAE) het voortouw. DAE heeft een stevige reputatie op het vlak van games. De toerisme-opleiding focust zich heel erg op digitale innovatie en storytelling.
Ken je geslaagde of minder geslaagde voorbeelden van immersieve storytelling in de erfgoedwereld? Bezorg ze ons via rudy@verhalenmakers.be. We nemen ze mee naar het Scan4Stories-onderzoek.
Goed nieuws: steeds meer bedrijven en organisaties doen aan storytelling. Minder goed nieuws: veel verhalen gaan de mist in. Deze drie fouten zien we vaak terugkeren.
Bij Verhalenmakers bekijken we elke week tientallen verhalen, online en offline, van lange verhalen tot micro stories, meeslepende teksten en visual storytelling met impact. We gebruiken ze in onze lessen, workshops, handleidingen en coaching-trajecten.
Het is verheugend om vast te stellen dat steeds meer bedrijven en organisaties storytelling een vaste plek geven in hun communicatie. Er is geen betere manier om een duurzame band te smeden met je publiek.
Het aantal fouten neemt fors toe
Helaas zien we ook het aantal fouten even hard toenemen. En dat is dodelijk, want met de toenemende concurrentie onder verhalen vertellende organisaties wordt dat genadeloos afgestraft.
Dat je met storytelling de schijnwerpers op een concrete persoon, een hoofdpersoon, richt, is stilaan bekend. Maar het is niet omdat je iemand laat vertellen (of zelf over iemand vertelt), dat je meteen een verhaal hebt.
1. Obstakels: het gaat niet vanzelf
Een van de vaakst voorkomende fouten is dat voor de hoofdpersoon alles vanzelf lijkt te gaan. Er duiken geen obstakels op. Niet dat die er niet zijn, ze worden gewoon niet verteld of getoond. Boekt de held ergens succes, dan lijkt daar geen inspanning aan vooraf te zijn gegaan.
No sweat, no glory – bij Club Brugge weten ze dat al langer. Je publiek zal pas in je helden geloven als het ziet dat ze inspanningen moeten leveren. “When a story is weak, the inevitable cause is that forces of antagonism are weak”, zegt storytelling-expert Robert McKee.
Het is een van de redenen dat de Nike-campagne rond Colin Kaepernick zo’n impact had. De American football-speler ontketende een storm van protest, met president Trump als luidste brulboei, toen hij in 2016 knielde bij het spelen van het Amerikaanse volkslied. Hij deed dat uit protest tegen het racisme in zijn land.
De gemoederen raakten zo verhit dat Kaepernick zijn baan verloor. “Geloof ergens in. Ook al betekent dit dat je er alles voor opoffert”, bedacht Nike als slogan. (Trouwens ook een mooi van impliciete storytelling.)
2. Vertellen, niet uitleggen
Nog een klassieker: de hoofdpersoon vertelt over je organisatie en begint uit te leggen waarom je organisatie zo fantastisch is. En dan volgen de argumenten – ten eerste, ten tweede, ten derde. Je hoofdpersoon begint als een PowerPoint te praten.
Verhalen vertellen is net het tegenovergestelde. Geen uitleg maar acties. Niet vertellen waarom iets gebeurt, maar wat er gebeurt. Het zijn de acties die de verbeelding van je publiek in gang zetten. De kijker, lezer of luisteraar ziet het zo voor zich. Een regisseur onderbreekt zijn film ook niet om zelf even te komen uitleggen waarom de held zopas iets heeft gedaan.
In dit filmpje dat we voor de Kringwinkels maakten, vertelt Jessica wat ze allemaal heeft meegemaakt in haar leven. We kunnen ons zo voorstellen hoe ze die dweil uitwringt (met een pijnlijke grimas op haar gezicht ongetwijfeld), hoe ze dat briefje met de vacature ziet hangen en haar droom werkelijkheid ziet worden.
Ze legt niet uit waarom de Kringwinkel zo belangrijk is voor haar. Door alleen te vertellen wat ze allemaal heeft gedaan, wordt die impact vanzelf duidelijk. Geen PowerPoint zal het zo duidelijk maken.
3. Hang zelf de held niet uit
Met de regelmaat van een klok geven organisaties mensen het woord aan mensen waarvoor ze zich dagelijks inzetten: een kledingwinkel die zijn klant laat vertellen, een daklozenorganisatie die een dakloze het woord geeft.
Het scenario gaat dan vaak als volgt. De hoofdpersoon heeft een probleem: ik vind geen hippe jurk; of: ik vind geen dak boven mijn hoofd. Hij of zij weet absoluut niet hoe dat probleem kan worden opgelost. Maar gelukkig, zo vertelt de hoofdpersoon, was daar die hippe kledingzaak, of die warme daklozenorganisatie.
Als een deus ex machine komt je organisatie dan uit de hemel neergedaald om het probleem van de fashionista of arme stakker op te lossen. En zo wordt je organisatie ineens de held van het verhaal. En ben je weer gewoon promotie aan het voeren. Gedaan storytelling. Weg connectie met je publiek.
Invisible People toont hoe het wel moet. De organisatie zet zich in voor daklozen. Die krijgen het woord in talloze video’s. Maar nergens valt ook maar één keer de naam van de organisatie. Die zie je pas na het filmpje. De held van van dit schrijnende verhaal blijft Stephanie, die op straat slaapt ook al heeft ze in Afghanistan gevochten, ook al heeft ze een vrouw gered bij een terreuraanslag.
Wil je zelf aan de slag gaan met storytelling? Verhalenmakers maakt niet alleen verhalen, we helpen je ook verhalen maken, onder meer viaopleidingen storytelling.
Na maanden hard werken kunnen we het eindelijk aankondigen. Verhalenmakers lanceert een nieuwe opleiding: Storytelling voor bedrijven en zelfstandigen. In één dag leer je meer klanten werven met je authentieke verhalen.
Storytelling is tegenwoordig het buzzwoord in communicatie. Verhalen in plaats van slogans. En dat is goed nieuws voor bedrijven en zelfstandigen, want ze grossieren in authentieke verhalen. Alleen moeten we die vinden. En ze in onze communicatie verwerken.
In de Storytelling voor bedrijven en zelfstandigen leer je een goed verhaal opbouwen. Dankzij het storycanvas, een sjabloon dat door Rudy Pieters van Verhalenmakers is ontwikkeld, zet je in minder dan één uur een verhaal op.
Daarnaast leer je je verhalen te verwerken in je website, sociale media en andere communicatie, met tal van inspirerende voorbeelden van andere bedrijven.
Storytelling voor bedrijven
Storytelling voor bedrijven en zelfstandigen is meer dan zomaar een opleiding. De deelnemers krijgen in de maand nadien nog een uur persoonlijke coaching bij hun storytelling.
De opleiding en coaching wordt gegeven door schrijver, journalist en verhalenmaker Rudy Pieters, die al dertig jaar ervaring heeft met storytelling. Sinds 2015 geeft hij voltijds training en coaching storytelling.
In de eerste helft van 2020 zijn er drie opleidingen Storytelling voor bedrijven en zelfstandigen.
De eerste opleiding Van storycanvas tot video voor 2020 ligt vast: donderdag 26 maart in Brussel. Het aantal plaatsen is beperkt tot 8.
In de opleiding leer je een inspirerend verhaal maken over je eigen organisatie, met behulp van het storycanvas van Verhalenmakers. Dat verhaal zet je meteen om in een video.
Op het eind van de dag ga je met een zelf opgebouwd, zelf opgenomen en zelf gemonteerd videoverhaal naar huis.
De trainers zijn Rudy Pieters (Verhalenmakers, Publiek Centraal, Universiteit Gent, Hogeschool Gent, Vives) en VRT-journalist en smartphone-expert Job Van Nieuwenhove (Studio Bonobo, I Like Media).
Hoe krijg je je publiek zover dat het meer dan twee uur de resultaten van een grootscheeps onderzoek naar ongelijkheid blijft slikken?
Het was de grote uitdaging die The Village, een van de buitenbeentjes op Theater aan Zee, zichzelf had gesteld. Het was aangekondigd als een “theatrale wandeling”. De deelnemers konden op de Oostendse Oosteroever op eigen tempo een parcours volgen met behulp van een interactieve app.
The Village
De wandeling zou makkelijk twee uur duren, zei de man die me bij de smartphone bezorgde. Ik deed er uiteindelijk vier uur over. En heb mij dat geen minuut beklaagd. Niet evident, want de makers van The Village hadden een jaar lang een “uitgebreid vooronderzoek” verricht naar ongelijkheid in Vlaanderen en Nederland. De wandeling was het resultaat van dat onderzoek.
Dat ik op een prachtige zomerdag in een prachtige stad aan zee vier uur lang naar onderzoeksresultaten hebben lopen luisteren en kijken, komt niet alleen doordat we halfweg ineens een pint zijn tegengekomen – die smaakte, dat zeker – maar vooral doordat de makers zich overvloedig van storytelling hebben bediend om hun punt te maken.
Slagingskans
Dat bleek het duidelijkst bij het begin van de wandeling. Op een grasplein waren enkele houten huisjes geplaatst. Elk huisje vertelde het verhaal van een ander kind. De deelnemer moest telkens in het huisje gaan staan en kreeg via de koptelefoon en het scherm allerlei informatie over dat kind.
Het ene kind krijgt veel aandacht van zijn ouders, het andere groeit op in een gezin van hardwerkende ouders die amper de tijd hebben voor hun kroost. Allemaal hebben ze dromen voor hun latere leven – Brandon wil bijvoorbeeld graag dokter worden – maar of ze die zullen realiseren, hangt voor een belangrijk deel af van hun huidige situatie, hun huidige verhaal.
Na elk verhaal kwam een armoede-expert aan het woord. Die overliep het verhaal systematisch, overliep daarbij een reeks kenmerken: wat was de afkomst van het kind, zijn thuis- en schoolsituatie, zijn taalvaardigheid, zijn netwerk en zijn financiële vooruitzicht?
Om het aanschouwelijk te maken verscheen op het schermpje een score bij elk kenmerk. De taalvaardigheid kon bijvoorbeeld slecht zijn omdat de ouders geen tijd hadden om het te helpen bij schoolwerk.
Al die scores leidden uiteindelijk naar één algemene score: een “slagingskansberekening voor de toekomst” van elk kind. Op basis van alle kenmerken werd voorspeld hoe groot de kans was dat het kind later zou slagen in het leven. Vaak waren dat ontluisterende conclusies.
Wetenschappelijke rapporten
Verrassend waren de eindscores allerminst. We weten allemaal welke factoren een invloed hebben op hoe het leven van een kind later zal verlopen. Om de haverklap verschijnen dikke wetenschappelijke rapporten daarover. In de media worden we ermee om de oren geslagen.
Ik weet zeker dat ik het in The Village snel had opgegeven als ik op mijn koptelefoon enkel die armoede-expert aan het woord had gehoord met algemene statistieken over de impact van thuis- en schoolsituatie, taalvaardigheid etcetera.
Verhalen als locomotief
Toch bleef ik luisteren. Dankzij de verhalen. En vooral dankzij de trekkersrol die de verhalen kregen. Door bij elk kind met een verhaal te beginnen, werd abstracte materie ineens heel concreet en bleef ik nadien makkelijker de droge informatie volgen.
Het verhaal werkt als locomotief voor zo’n rapport. Storytelling maakt zware kost verteerbaar.
De meeste mensen negeren de cijfers en argumenten die dagelijks over het internet worden uitgekieperd. Maar presenteer ze in de vorm van een verhaal en je hebt hun aandacht. En als je hun aandacht hebt, kun je hen en passant nog wat statistieken meegeven en zullen die langer blijven hangen. Want het zijn dan meer dan cijfers; de cijfers staan voor echte mensen.
Drogere materie
Steeds vaker zie ik rapporten die dat stramien volgen. Bij de Koning Boudewijnstichting bijvoorbeeld kwam ik twee jaar geleden al dit rapport over ouderenzorg tegen.
Elk hoofdstuk begint met een kort verhaal, niet langer dan één pagina, rond iemand van de doelgroep waarover het rapport gaat. Na dat verhaal volgt de drogere materie, het eigenlijke rapport.
Storytelling in TED Talks
Ook TED-lezingen hebben daar een groot stuk van hun succes aan te danken. Niet alleen zijn ze kort, ze zijn ook vaak heel aanschouwelijk, omdat ze gebruik maken van storytelling (wetenschappers worden daarin veelal gecoacht door de organisator).
Een willekeurig voorbeeld: de TED talk van geheugenexperte Elizabeth Loftus.
Ze steekt meteen van wal met het verhaal van de jongeman die onterecht opgepakt en veroordeeld wordt voor een verkrachting. Loftus begint niet met zich voor te stellen, ze begint niet met haar theorie uit de doeken te doen. Nee, meteen het verhaal.
En meteen heeft ze onze aandacht. Zodra ze die heeft, ontvouwt ze haar theorie over valse herinneringen. Geen simpele kost, maar we snappen meteen wat ze wil zeggen. Dankzij het verhaal, dankzij storytelling.
Wil je zelf aan de slag gaan met storytelling? Verhalenmakers maakt niet alleen verhalen, we helpen je ook verhalen maken, onder meer viaopleidingen storytelling.
Precies honderd jaar geleden schilderde Théodore Géricault zijn beroemde Vlot van de Medusa. Nu pas weten we wie de zwarte man is die daar zo heftig om hulp zwaait. Een mooi voorbeeld van hoe musea steeds nadrukkelijker storytelling omarmen.
Olympia van Manet.
Musea zitten op bergen verhalen, misschien nog meer dan andere organisaties. Je hebt de verhalen over wie de objecten heeft gemaakt die in het museum te zien zijn. Over wie het museum zelf gemaakt heeft ook, en over de makers van zijn tentoonstellingen – geknipt materiaal voor achter-de-schermenverhalen.
Je het verhaal dat als een rode draad door een tentoonstelling loopt natuurlijk. Uitgekiende storytelling kan het verband tussen de meest uiteenlopende objecten blootleggen.
Musea tonen mensen
En dan heb je een bijzondere categorie: de verhalen van mensen die zijn afgebeeld in het museum, op foto's en video's, in beeldhouwwerken en op schilderijen.
De jongste tijd zie ik steeds vaker tentoonstellingen met die insteek. Wie zijn de mensen op het schilderij? Hoe komen ze daar terecht? Wat is hun band met de kunstenaar?
Om van een kunstwerk te genieten hoef je het misschien niet allemaal te weten. Maar het zijn vaak verhalen die de moeite waard zijn om te vertellen. Zeker als het om mensen gaat wier verhalen te lang verzwegen zijn.
Het zwarte model
Laatst was ik in het Musée d'Orsay voor Le modèle noir de Géricault à Matisse, een baanbrekende tentoonstelling over vergeten zwarte mensen die in wereldberoemde kunstwerken te zien zijn – en niet zomaar als figurant te zien zijn maar prominent.
Denk aan de vrouw die bij het bed van de naakte Olympia (1863) van Manet staat. Ze heette Laure, vertelt de tentoonstelling. Weinig is over haar bekend, zelfs haar achternaam niet. Maar alles wat wel te achterhalen viel, bracht het museum samen in een verhaal, samen met andere schilderijen waarop Laure te zien is.
Ze blijkt een verpleegster geweest te zijn die bijkluste als model. Rijk is ze niet geworden van haar centrale rol in Olympia. Uit rekeningen blijkt dat ze in een armoedig flatje in het elfde arrondissement van Parijs woonde.
Het vlot van de Medusa van Géricault.
Het Vlot van de Medusa
Van een ander zwart model, Joseph, viel iets meer te weten te komen. Hij is eveneens prominent te zien op een icoon van de Franse schilderkunst: Het vlot van de Medusa (1818-19) van Théodore Géricault.
Hij is de man die, hoog boven de anderen uittorenend, met een doek om hulp zwaait. Zijn krachtige bewegingen en donkere huidskleur contrasteren sterk met de andere, lijkbleke schipbreukelingen, die meer dood dan levend zijn.
Van acrobaat tot model
Joseph werd rond 1793 geboren in Haïti, toen nog de Franse kolonie Saint-Domingue. Hij arriveerde rond zijn tiende in Marseille, ging als acrobaat in Parijs werken en werd daar door Géricault ontdekt, die hem als model inzette.
Ook andere schilders vereeuwigden Joseph, onder meer Ingres. Hij was zelfs een tijdje een van de vaste modellen van de Parijse kunstacademie. En hij werd daar beter voor betaald dan Laure.
Joseph, in een schets van Géricault.
Impact van storytelling
Géricault zelf legde Joseph meermaals vast op doek. Ook de schetsen kregen een plaats in de tentoonstelling. Een terechte keuze. Met elk feitje, elk beeld dat wordt teruggehaald, krijgt het verhaal van Joseph meer vorm en wordt de anonieme figuur een mens van vlees en bloed – dat is wat storytelling op de eerste plaats doet.
De impact van de tentoonstelling was dan ook groot. De critici waren enthousiast. "Eindelijk staat die andere vrouw op Manets schilderij Olympia centraal", kopte De Morgen. Sommige kunstwerken kregen dankzij Le modèle noir zelfs een andere naam.
En wij, kijken we nu anders naar Olympia en Het Vlot? Ja. Een kunstwerk is niet alleen een object dat we mooi of lelijk vinden. Het is ook een kruispunt van verhalen. En verhalen bepalen hoe we kijken naar de wereld. Aan de musea om zoveel mogelijk van die verhalen en van de mensen die er een rol in spelen van de vergetelheid te redden en aan hun publiek te tonen. Als het om mensen gaat wier verhaal al te lang verzwegen werd, is dat zelfs een plicht.
Joseph, in een andere schets van Géricault.
Wil je zelf aan de slag gaan met storytelling? Verhalenmakers maakt niet alleen verhalen, we helpen je ook verhalen maken, onder meer viaopleidingen storytelling.
